İlk kalite standardı oluşturma girişimi, sanayi ve teknolojideki genişlemenin ve etkilerinin en çok hissedildiği ülke olan Amerika’da, 2. Dünya Savaşı sırasında olmuştur. Bu standart oluşturma girişimi, bir kalite sistem spesifikasyonu olan MIL-Q-9858 ile muayene sistem gereksinimlerini belirleyen MIL-I-45208’in doğmasına yol açmıştır.
İlk kalite standardı oluşturma girişiminin ardından, oluşturulan bu iki standart, Kuzey Atlantik Anlaşması Teşkilatı (NATO)’nda kullanılmak üzere bir dizi standarda esas teşkil etmiştir. Bunlara, Müttefik Kalite Güvence Yayınları (AQAP) denilmiş ve bunlardan AQAP-110, bir kalite sistem spesifikasyonu olup, imalat, tasarım, muayene ve deney konularını, AQAP-120 imalatı ve AQAP-130 ise muayene sistem spesifikasyonu olup sadece son muayeneyi kapsamıştır.
1979 yılında İngiltere’de AQAP standartlarını esas alan BS 5750 Standardı ortaya çıkmıştır. Bu standart, üç bölümden oluşmuştur. Birinci bölüm kalite sistem spesifikasyonu, ikinci ve üçüncü bölümleri ise tetkik sistem spesifikasyonlarını içermiştir.
İngiltere için tanımlanan bu durum, benzer şekilde dünyanın her tarafında uygulanmaya başlamış ve bütün bu gelişmeler, temelde aynı, ancak uygulama şekli bakımından farklı olan, kalite ve denetim standartlarını ortaya çıkarmıştır. İşte bu sebeple, ülkeler arasındaki standart farklılıklarını gidermek amacıyla Uluslararası Standartlar Organizasyonu (ISO) içerisinde bir komite oluşturularak ortak standartlar geliştirme çabaları başlamıştır. TC 176 (Technical Committe 176) adıyla oluşturulan bu komite, geniş çaplı çalışmalar başlatmış ve birçok ulusal girdiyi ve büyük ölçüde BS 5750 Standardını dikkate alarak dünya çapında geçerli olan ISO 9000 serisi standartlarını meydana getirmiştir. Standart ilk olarak 1987 yılında, Kalite Güvence Sistem Standardı olarak yayımlanmıştır. 1987 yılında yayımlanan bu standart ISO 9001, ISO 9002, ISO 9003 olarak 3 alt standarttan oluşmuştur. Buna göre, kuruluşlar, faaliyetleri doğrultusunda bu standartlardan birini uygulamış ve birinin denetimine girmişlerdir. Standardın, 1987 yılında yayımlanan versiyonu daha çok doğru üretim ve hata yakalama konularına odaklanmıştır.
Standart, ilk olarak 1994 yılında revizyona uğramıştır. Standardın esas revizyon amacı, imalat ağırlıklı hazırlanan standardın hizmet sektörüne de uyarlanması ve ürün kelimesinin hizmeti de içerecek şekilde genişletilmesi olmuştur. Standardın bu versiyonu, 1987 versiyonuna ek olarak hata önleme konusuna odaklanmıştır.
Standart, 2000 yılında büyük bir revizyona uğramış ve Kalite Yönetim Sistemi Standardı olarak yayımlanmıştır. 2000 yılındaki revizyonla birlikte ISO 9002 ve ISO 9003 Standartları geçerliliğini yitirmiştir ve sadece ISO 9001 Standardının belgelendirmesi yapılmaya başlanmıştır. Kuruluşlar, faaliyet alanları ne olursa olsun sadece ISO 9001’in şartlarını uygulamakta ve ISO 9001 belgesi almaktadırlar. ISO 9002 ve ISO 9003 Standartları ile belirlenen farklılıklara, ISO 9001’in 7. maddesi kapsamında yapılabilecek “hariç tutma” kuralı doğrultusunda ulaşılması hedeflenmiştir. Standardın bu versiyonu önceki versiyonlara ek olarak; proses (süreç) tabanlı, sürekli iyileşmeye ve müşteri memnuniyetine odaklı bir yönetim sistemi modeli sunmaktadır.
ISO 9001 Standardının 2008 revizyonu, 15 Kasım 2008 tarihinde ISO tarafından yayımlanmıştır. Yapılan değişiklikler, ufak çaplı değişiklikler olup, herhangi bir ek gereklilik getirmemiştir. ISO 9001 Standardının revizyon amacı, mevcut olan ISO 9001:2000 Standardının karmaşık noktalarını aydınlatmak ve ISO 14001 Standardı ile uyumlu hale getirmek olmuştur. ISO 9001:2008 revizyonu hakkında daha fazla bilgi almak için tıklayınız.
Kısaca ISO 9001 Standardının tarihsel gelişimi şu şekilde özetlenebilir:
1963’de MIL/Q/9858 (ABD’de savunma teknolojisinde)
1968’de AQAP standartları (NATO üyesi ülkelerde)
1979’da BS 5750 (İngiltere’de)
1987’de ISO 9000 serisi (ISO tarafından)
1988’de EN 29000 standartları (CEN tarafından)
1988’de TS 6000 Kalite Güvence Sistem Standardı olarak yayımlandı.
1991’de TS EN ISO 9000
1994’de ISO tarafından revize edildi (9001:1994/9002:1994/9003:1994).
1996’da EN 29000 serisi EN ISO 9000 olarak yayımlandı.
2000’de ISO tarafından revize edildi ve 9001:2000 olarak yayımlandı.
2008’de ISO tarafından revize edildi ve 9001:2008 olarak yayımlandı.
..
